Το Θιβέτ έχει υπάρξει μέρος της Κίνας περισσότερο από όσο μπορεί η Χώρα των Βάσκων να αποκαλεστεί Ισπανική ή – για να πάρουμε ευρωπαϊκά παραδείγματα με συντομότερη κρατική υπόσταση – το Νότιο Τύρολο ιταλικό και η Κορσική (ή η Νίκαια) γαλλική.
Αλλά δεν υπάρχει σχεδόν κανένα κράτος που να μην αναγνωρίζει το υπάρχων κυριαρχικό καθεστώς της Χώρας των Βάσκων, του Νοτίου Τυρόλου, της Κορσικής – σε αντίθεση με το τι ισχύει με το γειτονικό στο Θιβέτ Κασμίρ – κανένα κράτος που να αμφισβητεί επίσημα το κυριαρχικό καθεστώς στο Θιβέτ.
Παρ’ όλα αυτά ετούτο πλανάται σαν φάντασμα από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα. Όταν εξασθένισε η κινέζικη αυτοκρατορία το Θιβέτ έγινε κατά το 18ο αιώνα – όπως η Σίβα, το Σιντχ και το Αφγανιστάν – ένα επιθυμητό χώρισμα στο Μεγάλο παιχνίδι για την κεντρική Ασία μεταξύ της Ρωσίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Το Σεπτέμβρη του 1907 το παιχνίδι τελείωσε με αμφίρροπο αποτέλεσμα. Ακόμα και η Μεγάλη Βρετανία υπέγραψε την παραίτησή της από το Θιβέτ και τα δύο μέρη αναγνώρισαν αυτό που αποκάλεσαν «κινέζικη εθνική κυριαρχία».
Αν και οι Βρετανοί τοπικοί άρχοντες ανέλαβαν το 1914, από μόνοι τους (παράνομα σύμφωνα με το Λονδίνο που ανησυχούσε για περιπλοκές με τη Ρωσία) και παρά τις έντονες διαμαρτυρίες της Κίνας, μια διευθέτηση των συνόρων με το Θιβέτ (στην οποία και εξαιτίας της οποίας προετοιμάστηκε το έδαφος για τα μεθοριακά πολεμικά επεισόδια μεταξύ της Ινδίας και της Κίνας το 1962) η οποία έχει επιφέρει μέχρι σήμερα ένα σύνορο του Θιβέτ με την Κίνα στο οποίο η κυριαρχία της Κίνας είναι απλώς «τυπική». Από τη δεκαετία του ’20 και μέχρι το 1943, τότε που το Λονδίνο ακόμα ήλπιζε ότι μπορεί να διατηρήσει τη ισχύ του στην Ινδία, η Μεγάλη Βρετανία συνέχισε το παιχνίδι με την Κίνα για το Θιβέτ. Όμως η Ινδία έγινε ανεξάρτητη, το Λονδίνο απώλεσε την αυτοκρατορία του και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ιδέα να καταλάβει το Θιβέτ.
Το 1949 ανακηρύχθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, ύστερα ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός εξασφάλισε βαθμηδόν το νέα καθεστώς σε όλα την εθνική επικράτεια – με την εξαίρεση του Μακάο, του Χονγκ Κονγκ και της Ταϊβάν. Το κοινωνικό σύστημα που συνάντησαν στο Θιβέτ δεν ήταν απλά φεουδαρχικό και καταπιεστικό – ήταν ακραίο. Μια γεωκτητική θεοκρατία, μια εξουσία των μοναχών που επικρατούσε με τις πιο βίαιες μεθόδους κατά των δούλων που τους συντηρούσαν.
Στη δύση φαντάζεται κανείς συχνά ένα Σανγκρί-Λα του αρχαίου Θιβέτ. Αλλά δεν ήταν έτσι. Και ο ίδιος ο Δαλάι Λάμα είναι – ανεξαρτήτως αν ενδιαφέρεται κανείς για το είδος της πνευματικότητάς του ή όχι – ως πολιτικός ένας που βρίσκεται πολύ δεξιότερα από τον Πάπα του Βατικανού εδώ και εκατό χρόνια.
Το καθήκον για τη νέα Κίνα ήταν να απελευθερώσει τους δούλους, να εκσυγχρονιστεί και να αναπτυχθεί οικονομικά – ωστόσο με σεβασμό στον πολιτισμό και τη θρησκεία (και του Δαλάι Λάμα!). Δεν ήταν εύκολο∙ ήταν ο τετραγωνισμός του κύκλου.
Η εντολή του Μάο ήταν να έρθει σε πέρας αυτό με την μέγιστη προσοχή. Οι φεουδάρχες αφέντες θα μπορούσαν για μια περίοδο διατηρήσουν πολλή από τη δύναμη και την επιρροή ταυτόχρονα που δούλοι και οι μάζες των μοναχών θα είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν περισσότερη αξία σαν άνθρωποι. Το μίσος των προηγούμενων κυρίαρχων πάνω στη ζωή και το θάνατο των μοναχών έγινε άσβεστο.
Όταν ήμασταν στην Ινδία – ιδιαίτερα κατά το ταξίδι του 1959 – το συζητήσαμε αυτό, οι φίλοι από το Κογκρέσο που συμμετείχαν τόσο στην καμπάνια «Φύγετε από την Ινδία» το 1942 και την εθνική ενοποίηση της Ινδίας το 1947, πίστευαν ότι υπήρχε λόγος να γίνει κριτική στο Μάο. Όφειλε, πίστευαν, να είχε καταλάβει ότι ήταν αναγκαίο αντιθέτως να δράσει σαν τον Σαρντάρ Πάτελ στην Ινδία. Στα λόγια υποσχέθηκαν ότι οι 565 πρίγκιπες μπορούσαν να διατηρήσουν την εξωτερική σαχλαμάρα τους και λίγα λεφτά αλλά ταυτόχρονα σκληρά και αδίστακτα (με στρατιωτική παρουσία αν κάτι τέτοιο ήταν αναγκαίο) να ξεκαθαρίσουν μαζί τους ύστερα από κάθε ένδειξη εναντίωσή τους στο έθνος.
Δεν ξέρω αν μια τέτοια πολιτική σαν του Πάτελ – σε αντίθεση με την περισσότερο προσεκτική του Μάο – θα είχε εμποδίσει το μεγαλύτερο μέρος των φεουδαρχικών δυνάμεων να εξεγερθούν το 1959. Ούτε εξολοκλήρου μόνοι τους το κάνανε. Για δεκαετίες η CIA οργάνωνε και εξόπλιζε τους Θιβετιανούς αντάρτες.
Αν και ούτε το 1959 βρέθηκε η Κίνα ενώπιον ενός Βαντέ η φετινή αναταραχή έχει καταστεί αρκετά ασήμαντη. Τα θύματα ήταν μικρομεσαίοι και κρατικοί υπάλληλοι από την εθνικότητα των Χαν. Αλλά αυτό δεν μπορεί να συγκριθεί με πραγματικές διαμάχες – η σφαγή των Σιχ το 1984 ή το μακελειό του Γκουτζαράτ το 2002, για να πάρουμε δυο παραδείγματα από την Ινδία.
Θεωρώ ότι θρησκευτικές ομάδες από την προηγούμενη θεοκρατική δεσποτία και το ποίμνιο στο οποίο έχουν άμεση επιρροή εξοργίζονται με τον εκσυγχρονισμό, τις επικοινωνίες και την οικονομική πρόοδο. Αλλά ότι η αγανάκτηση για την πρόοδο, δεν είναι περαιτέρω διαδεδομένη, φαίνεται από τη μικρή υποστήριξη του κινήματος (δεν είναι δηλαδή όπως η ΕΤΑ και οι συμπαθούντες της στη χώρα των Βάσκων).
Ότι οι κύκλοι γύρω από το Δαλάι Λάμα επιχείρησαν να οργανώσουν το κίνημα φαίνεται από τη διαμόρφωση της δράσης επίσης στο Νεπάλ και την Ινδία. Είναι πιθανό ότι έχουν εμπνευστεί από το Κόσοβο και ελπίζουν ότι θα αποκτήσουν διεθνή υποστήριξη∙ αλλά η σκέψη ότι το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ θα ήθελαν (ή θα μπορούσαν) να κάνουν βομβαρδισμούς για το Θιβέτ όπως έκαναν για το Κόσοβο είναι απίθανο. Η Κίνα δεν είναι ένα αποσυντιθέμενο κράτος των Βαλκανίων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου