ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ ΑΛΑ ΓΑΛΛΙΚΑ
Η λεγεώνα των φίλων
Συνδυάζοντας το ατομικό της οπλοστάσιο με την αποικιακή της προίκα, η γαλλική παρουσία στις χώρες του Τρίτου Κόσμου είναι περισσότερο ενεργή από ό,τι συνήθως πιστεύεται: Αιματηρές στρατιωτικές επεμβάσεις, πυρηνικές δοκιμές, στήριξη των "συνεργάσιμων" καθεστώτων αλλά και διείσδυση των γαλλικών κεφαλαίων στις μακρινές αγορές συνιστούν όψεις της γαλλικής πολιτικής που αντιμετωπίζεται με "κατανόηση" από τους λοιπούς δυτικούς συμμάχους.
Oι Μικροί Ναπολέοντες των Ηλυσίων
Η υπόθεση των γαλλικών πυρηνικών δοκιμών στον Ειρηνικό δεν είναι ούτε πρόσφατο φαινόμενο ούτε συγκυριακή έκφραση της "αυτοκρατορικής" ιδιοσυγκρασίας του όποιου Σιράκ. Το ίδιο και ο τουλάχιστον δεκάχρονος κλεφτοπόλεμος ανάμεσα στους απανταχού ειρηνιστές (με την Greenpeace επικεφαλής) και τις γαλλικές αποικιακές αρχές και μυστικές υπηρεσίες. Ηδη το 1985, την επαύριο της διεθνούς κατακραυγής που ακολούθησε τη βύθιση του Rainbow Warrior της οικολογικής οργάνωσης στη Ν.Ζηλανδία από πράκτορες της γαλλικής ΕΥΠ (DGSE), ο Φρανσουά Μιτεράν φρόντισε να διευκρινίσει ότι το δικαίωμα του Παρισιού να κάνει ό,τι του γουστάρει στα εναπομείναντα αποικιακά εδάφη του είναι μη διαπραγματεύσιμο. "Η Γαλλία, παρούσα στον Ειρηνικό, θα συνεχίσει να αποφασίζει ως κυρίαρχο κράτος για τα εθνικά της συμφέροντα", διακήρυξε στις 13/9/85 στη Μουρουρόα. Δεν έλειψε και η σχετική κινδυνολογία από πλευράς των επαγγελματιών αναλυτών του είδους: "Κινδυνεύουμε να χάσουμε τη θέση μας σε μιά μελλοντική Γιάλτα του Ειρηνικού, ακόμα και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αν δεν επιδείξουμε την αποφασιστικότητά μας να επέμβουμε οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά στην περιοχή με μεγάλη αποφασιστικότητα", δήλωνε στις 4/11/85 ο σύμβουλος της προεδρίας Υμπέρ Βεντρίν. Ως γνωστόν, από τον καιρό του στρατηγού Ντε Γκολ η πολεμική των γαλλικών κυβερνήσεων στη Γιάλτα - και στα "παζάρια των υπερδυνάμεων"- αφορούσε όχι τόσο την ουσία της υπόθεσης όσο τον παραγκωνισμό της χώρας τους από την ιμπεριαλιστική μοιρασιά...
Αποικιακή κληρονομιά και πυρηνική δύναμη κρούσης αποτελούν τις δυο αλληλένδετες και συμπληρωματικές πτυχές της γαλλικής παρουσίας στο πάνθεο των σύγχρονων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Παρά τα λιλιπούτεια μεγέθη και την περιορισμένη άμεση οικονομική σημασία τους, οι εναπομείνασες γαλλικές αποικίες του Ειρηνικού, του Ινδικού και της Καραϊβικής (Γαλ.Γουιάνα, Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, Ρεϊνιόν, Μαγιότ, Ν. Καληδονία, Βάλις & Φουτούνα, Ταϊτή, Σεν Πιέρ & Μικελόν, τμήμα της Ανταρκτικής) διαδραματίζουν έναν καθόλου ευκαταφρόνητο ρόλο όσον αφορά τη διασφάλιση των υπερπόντιων δυνατοτήτων του γαλλικού στρατού: πέραν του Πειραματικού Κέντρου της Ταϊτής, του πεδίου πυρηνικών δοκιμών στη Μουρουρόα και του διαστημικού κέντρου στο Κουρού της Γουιάνας, η Γαλλία είναι η μοναδική (πέραν των ΗΠΑ) χώρα που διαθέτει δίκτυο διαβιβάσεων το οποίο καλύπτει όλο τον πλανήτη. Η ίδια η ύπαρξη του ατομικού οπλοστασίου της συνδέεται άμεσα με τη μετάβαση από το καθαρά αποικιακό παρελθόν της στη σύγχρονη νεοαποικιοκρατία: καθόλου τυχαία, η πρώτη γαλλική ατομική δοκιμή (Φεβρ.1960) συνέπεσε με το "έτος της Αφρικής" - όταν ο Ντε Γκόλ παραχώρησε στις περισσότερες αποικίες του τυπική ανεξαρτησία, φροντίζοντας να τις δέσει καλά με μιά σειρά συμφωνίες "συνεργασίας" που διασφάλιζαν τη συνέχεια της γαλλικής οικονομικής και στρατιωτικής "παρουσίας". Με το κύρος που της προσδίδει το πυρηνικό της οπλοστάσιο, η Γαλλία είναι σε θέση να παίζει ανεξέλεγκτα το δικό της παιχνίδι στον Τρίτο Κόσμο.
Το μακρύ χέρι της Λεγεώνας
Καταχωνιασμένο συνήθως στα "ψιλά" της επικαιρότητας, συχνά με το επίχρισμα της "ανθρωπιστικής" βοήθειας, το χρονικό των γαλλικών στρατιωτικών επεμβάσεων στον Τρίτο Κόσμο είναι εντυπωσιακό. Το 1962 στη Σενεγάλη, το 1964 και το 1990 στη Γκαμπόν, το 1968- 70, το 1978, το 1983-84 και το 1986 στο Τσαντ, το 1977 στη Δυτ. Σαχάρα, το 1977, 1978 και 1991 στο Ζαΐρ, το 1979 στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το 1986 στο Τόγκο, το 1989 και το 1995 στις Κομόρες, το 1991 στο Τζιμπουτί, οι αλεξιπτωτιστές και η Λεγεώνα των Ξένων στηρίζουν τους ανθρώπους του Παρισιού απέναντι σε εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα ή φιλόδοξους αντιπάλους, διασφαλίζουν την ομαλή διαδοχή υπερβολικά εκτεθειμένων πρώην συνεργατών των Ηλυσίων και προστατεύουν τις "ευρωπαϊκές" παροικίες (και τα γαλλικά επιχειρηματικά συμφέροντα) από την οργή των "ιθαγενών". Εντυπωσιακή είναι και η βουβή συμπαράσταση των άλλων δυτικών δυνάμεων που αποφεύγουν διακριτικά να σχολιάσουν τα κατορθώματα των "παρά", όταν δεν τα επιδοκιμάζουν δημόσια. Η εποχή του Σουέζ (1956), όταν η Ουάσιγκτον κατέστειλε τη γαλλοβρετανική επέμβαση επισείοντας το πυρηνικό της οπλοστάσιο (και διασφαλίζοντας τη μερίδα του λέοντος από της αγορές της Μ. Ανατολής) έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Το ίδιο το Παρίσι φροντίζει άλλωστε να καταστήσει σαφές ότι οι εκστρατευτικές του επιδόσεις εντάσσονται στο πλαίσιο μακροπρόθεσμης εξυπηρέτησης των δυτικών συμφερόντων στις επίμαχες περιοχές, συμμετέχοντας στις πολυεθνικές ιμπεριαλιστικές εξορμήσεις στο Λίβανο (1982-84), τον Περσικό (1987-88 & 1990-91) και τη Σομαλία (1992-94).
Προβληματικότατη για το ίματζ της "χώρας του φωτός" αποδεικνύεται αντίθετα η προϊστορία της γαλλικής ανάμειξης στην τραγική Ρουάντα. Η στρατιωτική επέμβαση του 1990-93, με κωδικό όνομα "Επιχείρηση Νουαρό", για τη στήριξη του δικτάτορα Ζιβενάλ Χαμπιαριμάνα απέναντι στο αντάρτικο των "αγγλόφωνων Τούτσι" του υποστηριζόμενου από την Ουγκάντα Πατριωτικού Μετώπου (FPR), εκλαμβάνεται πλέον ως υποστήριξη του "τροπικού ναζισμού" του καθεστώτος που σχεδίασε και διεξήγαγε την πιό αποτρόπαιη γενοκτονία των τελευταίων δεκαετιών - μεταξύ 250.000 και 500.000 μειονοτικοί Τούτσι κατακρεουργημένοι από παρακρατικά Αποσπάσματα Θανάτου μέσα σε λίγες εβδομάδες. Η "ειρηνευτική" επάνοδος των λεγεωνάριων, τον Ιούνιο του '94 ("Επιχείρηση Τυρκουάζ"), δεν καταφέρνει να θολώσει τα νερά, όταν μάλιστα γίνεται γνωστό ότι, στο αποκορύφωμα των σφαγών, οι γάλλοι αλεξιπτωτιστές που είχαν αναλάβει την απομάκρυνση των Ευρωπαίων από τη χώρα είχαν διαταχθεί να μην παρέμβουν επ' ουδενί στα τεκταινόμενα.
Με ή χωρίς γενοκτονίες, πάντως, η συμμετοχή της Γαλλίας στην "τήρηση της τάξης" στις τριτοκοσμικές φτωχογειτονιές της ανθρωπότητας είναι καταλυτική. Δίπλα στις 7 υπερπόντιες στρατιωτικές βάσεις της μητρόπολης και τη Δύναμη Ταχείας Επέμβασης των 47.000 ανδρών (έργο της "εποχής Μιτεράν) έχουμε τους εκπαιδευμένους από τη Γαλλία ντόπιους φύλακες της υφιστάμενης τάξης πραγμάτων: σύμφωνα με την παρισινή Le Monde Diplomatique (Ιουν.1994), από τις αρχές της δεκαετίας του '60 ένας αριθμός 70.000 γάλλων στρατιωτικών κι αστυνομικών έχουν υπηρετήσει στην Αφρική ως "σύμβουλοι" των εκεί καθεστώτων, ενώ 55.000 στελέχη των αφρικανικών ενόπλων δυνάμεων και σωμάτων ασφαλείας πήραν τα φώτα τους στη χώρα του φωτός, η οποία επιπλέον χρηματοδοτεί και διευθύνει επιτόπου τις σχολές πεζικού του Τιές (Σενεγάλη) και διαβιβάσεων της Μπουακέ (Ακτή Ελεφαντοστού). Μετά το ιστορικό εκείνο 1989, οι δουλειές του Παρισιού επεκτάθηκαν και η Υπηρεσία Διεθνούς Τεχνικής Συνεργασίας της γαλλικής αστυνομίας (SCTIP) διαθέτει σήμερα 48 παραρτήματα στη Λατ.Αμερική, την Αν.Ευρώπη, τη Μ.Ανατολή και την Αφρική. Ενα πρόγραμμα 60 εκ. φράγκων (1991-97) μεριμνά για τη συγκρότηση σύγχρονων κατασταλτικών μονάδων σε κράτη της Μαύρης Ηπείρου, όπως η Ισημ.Γουινέα, ο Νίγηρας, το Τσάντ, η Μπ.Φάσο, το Κογκό, το Μπουρούντι ή η Ν. Αφρική. Κοινός παρονομαστής των προγραμμάτων "Μ.Ο" (Τήρησης της Τάξης") η προετοιμασία των καθεστώτων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών εκρήξεων που, νομοτελειακά, συνεπάγεται η συνεχιζόμενη νεοφιλελεύθερη οικονομική αποδιάρθρωση του Τρίτου Κόσμου.
Στο βάθος, Χρηματιστήριο
Αν και δευτερεύουσα απέναντι στις στρατηγικές επιδιώξεις του γαλλικού ιμπεριαλισμού, η οικονομική διείσδυση του μητροπολιτικού κεφαλαίου στην τριτοκοσμική "σφαίρα επιρροής" του Παρισιού είναι κάθε άλλο παρά αμελητέα. Το εναλλακτικό κέντρο μελετών Cedetim κατέγραψε το 1980 την έκταση αυτής της δραστηριότητας των γαλλικών πολυεθνικών: επιχειρήσεις της Ρενό , της Σ. Γκομπέν, της Λαφάρζ και της Ρόν-Πουλέν στη Λατ.Αμερική, της
Πεσινέ στο Καμερούν & τη Ν. Κορέα, της Ιμετάλ στη Ν. Καληδονία και της Elf Aquitaine στην Αφρική, τη Μ. Ανατολή & την Ωκεανία. Ενα πρόσφατο ρεπορτάζ της Monde Diplomatique (Οκτ.1994) μας δίνει τη σύγχρονη διάσταση των κατορθωμάτων αυτού του τελευταίου κολοσσού στην Αφρική: εκτόπιση της αμερικανικής αντίζηλής της Occidental Petroleum από τα κοιτάσματα της Νκόσα στο Κονγκό και ανάλογες προσπάθειες εν εξελίξει στην Αγκόλα, κόντρες με την αγγλοολλανδική Shell για τη διατήρηση του φέουδού της στην Γκαμπόν, απόκτηση του 20% των πετρελαϊκών κοιτασμάτων του Τσάντ κατόπιν πιέσεων του προστατευόμενου της DGSE, προέδρου Ιντρίς Ντεμπί, στο ήδη εγκατεστημένο εκεί κονσόρτσιουμ των Shell & Esso.
Κι ως γνωστόν, όταν παλεύουν οι ελέφαντες, δε χρειάζεται ν' αναρωτιέται κανείς τι προκύπτει στα μυρμήγκια...
Μια ήπειρος του χεριού μας
Η Μαύρη Αφρική αναντίρρητα αποτελεί προνομιακό χώρο για τη "διείσδυση" των γαλλικών συμφερόντων. Η αποικιοκρατία στην ουσία δεν έχει ανατραπεί. Απ' το Τζιμπουτί ως την Ακτή του Ελεφαντοστού και από τη Μαυριτανία ως το Ζαΐρ, η γαλλική διπλωματία δεν διστάζει να υποστηρίζει τους πιο ανυπόληπτους τοπικούς ηγέτες αρκεί να ικανοποιούνται τα συμφέροντά της. Πίσω από τους πολιτιστικούς δεσμούς και τις "ανθρωπιστικές βοήθειες", που με τόση περηφάνια προβάλλει η Γαλλία, κρύβονται κάθε λογής αποκρουστικές επεμβάσεις. Το τραγικό παράδειγμα της Ρουάντα είναι απλώς το πιο πρόσφατο.
Το πολυπλόκαμο σύστημα που διευθύνει τη γαλλική επιρροή στη Μαύρη Ηπειρο ξεκινάει μέσα από το μέγαρο των Ηλυσίων. Δίπλα στον γάλλο πρόεδρο υπάρχει ο "Μεσιέ Αφρίκ", ο σύμβουλος επί των αφρικανικών υποθέσεων και κατ' ουσίαν ο σχεδιαστής της γαλλικής πολιτικής στην περιοχή. Ο Ντε Γκολ και ο Πομπιντού εμπιστεύονταν τον Ζακ Φοκάρ, πρόσωπο που επανέφερε στο προσκήνιο ο Σιράκ μετά την εκλογή του. Ο Φοκάρ έχει προσωπική ανάμειξη σε όλες σχεδόν τις ίντριγκες, τα πραξικοπήματα και τις περίεργες γαλλικές μπίζνες που ταλαιπωρούν τις τελευταίες δεκαετίες τους λαούς πολλών αφρικανικών χωρών. "Θλιβερό πρόσωπο" για τις τύχες των πληθυσμών της Αφρικής τον αποκαλεί η εφημερίδα "Ζουρνάλ ντι Ζεντί" της Μπουργκίνα Φάσο, αναλύοντας τον περασμένο Μάιο τη γαλλική πολιτική μετά τη νίκη του Σιράκ. Ο Μιτεράν στο πόστο του Φοκάρ είχε αρχικά τοποθετήσει τον γιό του, Ζαν-Κριστόφ, αλλά όταν αποκαλύφθηκαν ορισμένα σκανδαλάκια τον αντικατέστησε με τον Μπρουνό Ντελέ που δεν παρέλειπε να τονίζει ότι "η σχέση της Γαλλίας με την Αφρική είναι σαν ένα παλιό ζευγάρι. Μπορεί να τσακώνονται αλλά όλο μαζί μένουν".
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του επίσημου γαλλικού κυνισμού θυμίζουμε μια φράση του υπουργού Εξωτερικών του Ζισκάρ, Λουί ντε Γκιρενγκό, ο οποίος το 1977 ομολογούσε δημόσια ότι "η Αφρική είναι η μόνη ήπειρος του χεριού μας. Η μόνη, στην οποία η Γαλλία με μιά πεντακοσαριά άνδρες μπορεί να αλλάζει το ρού της ιστορίας". Η συνέχεια είναι γνωστή. Δεν είναι όμως, μόνο τα περιβόητα διαμάντια του αιμοδιψούς Μποκάσα και η ανάδειξη της Γαλλίας επί Ζισκάρ σε αδιαμφισβήτητο "χωροφύλακα της Δύσης" για καμιά δεκαπενταριά ταλαίπωρες χώρες, που επιβεβαιώνουν το Σαφάρι των γαλλικών συμφερόντων στην Αφρική. Οι βαλίτσες με τα χαρτονομίσματα που διακινεί το πολυδαίδαλο αφρικανογαλλικό λόμπι φτάνουν και στα ταμεία των γαλλικών κομμάτων, διακινούνται σε πολύ ευρύτερο χώρο πέρα από τον στενό πυρήνα του πολιτικοστρατιωτικού πλέγματος. Αυτή ακριβώς η διαπλοκή και η διάχυση των συμφερόντων είναι ο βασικός παράγοντας που εξασφαλίζει στο γαλλικό ιμπεριαλιστικό σύστημα την αδιατάρακτη συνέχεια του. Σύμφωνα με τον "Εκόνομιστ" (Αύγουστος 1994), όσο κι αν φαίνεται παράξενο, των Γάλλων οι κοινότητες στη Μ. Αφρική είναι πιό ζωντανές και αποτελεσματικές σήμερα, απ' ό,τι την εποχή της αποικιοκρατίας. Το ίδιο παρατηρείται και με τα λόμπι στο Παρίσι. Η εποχή που βουλευτές και υπουργοί της Γαλλίας διορίζονταν πρόεδροι σε αφρικανικές χώρες (Σενγκόρ στη Σενεγάλη, Μπουανί στην Ακτή του Ελεφαντοστού κ.λπ) δεν βρίσκεται πολύ μακριά ούτε φαίνεται να έχει παρέλθει. Η εταιρεία "δημοσίων σχέσεων" ADEFI του συμμαθητή του μικρού Μιτεράν Ζαν Πιερ Φλερί ρυθμίζει όπως νομίζει τις οικονομικοπολιτικές εξελίξεις στο Τόγκο, το Καμερούν, το Κονγκό και αλλού. Η κατασκευαστική εταιρεία Bouygues έχει το μονοπώλιο στην Ακτή του Ελεφαντοστού (για να το πετύχει έχτισε και ένα αντίγραφο του ναού του Αγίου Πέτρου της Ρώμης στη γενέτειρα του προέδρου Μπουανί) και προνομιακές συμβάσεις σε άλλες χώρες. Οι γαλλικές φαρμακοβιομηχανίες επηρεάζουν κατάλληλα διάφορους αφρικανούς αξιωματούχους και πουλάνε ό,τι θέλουν στους "μαύρους". Η εταιρεία πετρελαιοειδών Elf Aquitaine διόρισε ως αντιπρόεδρο στο παράρτημά της στην Γκαμπόν την Πασκαλίν Μπονγκο, που τυχαίνει να 'ναι υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του μπαμπά της. Μεταξύ άλλων, το 1991 εξασφάλισε και 16 θαυμάσια συμβόλαια εκμετάλλευσης του υπεδάφους της χώρας. Οι πελατειακές σχέσεις με τους γαλλοτραφείς αφρικανούς πολιτικάντηδες δεν κρύβονται. Ο Σαρλ Πασκουά διαφήμιζε τους προσωπικούς του φίλους Εγιαντέμα (επί 28 χρόνια ηγέτη του Τόγκο) και Μπιγιά του Καμερούν. Ο Σιράκ θεωρεί "αδελφούς" τούς ελάχιστα αξιοσέβαστους κυρίους Μπόνγκο, Ντιούφ (της Σενεγάλης), Εγιαντέμα, Μπεντιέ, Λισουμπά (του Κονγκό) και βεβαίως τον διαβόητο Μομπούτου του Ζαίρ.
Η στήριξη στους "αφρικανούς φίλους" παρουσιάζεται ως οικονομική βοήθεια στο πλαίσιο της πολιτικής του "αφρικανικού φράγκου" CFA, το οποίο καθορίζει τις τοπικές οικονομίες σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κε ντ' Ορσέ. Η περίφημη επινόηση της "ζώνης του CFA" αποτελεί τα τελευταία χρόνια σημείο ανοικτών συγκρούσεων της Γαλλίας με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τη Διεθνή Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Ενωση, διότι δεν αφήνει τις οικονομίες και τις αγορές 14 "μαύρων κρατών" να ανοίξουν και για τις υπόλοιπες δυτικές δυνάμεις. Ετσι, σήμερα οι ίδιοι, οι κατά τ' άλλα όχι και τόσο ευαίσθητοι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί, μας εξηγούν τη γαλλική μέθοδο στραγγαλισμού και ελέγχου των χωρών της Μαύρης Αφρικής. Η σκόπιμη υπερτίμηση του "αφρό-φράγκου" που από το 1948 επιβάλλει η Γαλλία, ξετινάζει τα συναλλαγματικά αποθέματα των αφρικανικών κρατών, δεν επιτρέπει τις εξαγωγές τους και τις υπερχρεώνει συστηματικά. Παράλληλα αν και ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών με τη Γαλλία δεν είναι μεγάλος, στη Μαύρη Αφρική οι Γάλλοι επιχειρηματίες έχουν "επιτύχει" τα υψηλότερα ποσοστά κέρδους. Μέσω αυτού του μηχανισμού δεν είναι δύσκολο κανείς να καταλάβει γιατί σταθμεύουν με τόση ευκολία οι λεγεωνάριοι, γιατί ανεβοκατεβαίνουν οι γαλλοσπουδασμένοι δικτάτορες ή γιατί καλλιεργούνται αδιαλείπτως οι "πολιτιστικοί δεσμοί" με την αφρικανική "francophonie" των 200 εκατομμυρίων πραγματικά μαύρων ψυχών.
Σκοτώνουν τα σκυλιά όταν γεράσουν
Ηταν ένα από τα ελάσσονα επεισόδια του σήριαλ "αποκατάσταση της διεθνούς νομιμότητας": στις 28 Σεπτεμβρίου, μια ομάδα λευκών μισθοφόρων υπό την ηγεσία του 66χρονου Μπόμπ Ντέναρντ εισέβαλε στα νησιά Κομόρες του Ινδικού Ωκεανού, ανατρέποντας τον πρόεδρο Σαίντ Μωχάμετ Τζοxάρ · στις 4 Οκτωβρίου, 800 γάλλοι κομάντος εξαπολύουν αιφνιδιαστική επιδρομή στο αρχιπέλαγος, συντρίβουν ταχύτατα κάθε αντίσταση κι εγκαθιστούν στην εξουσία τον ανατραπέντα πρωθυπουργό Μοχάμετ Κααμπί ελ-Γιαχρούτου, που μέχρι την επέμβαση κρυβόταν στη γαλλική πρεσβεία. Το γεγονός ότι το παλινορθωθέν καθεστώς δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια διεφθαρμένη φεουδαλική δεσποτεία, πασαλειμμένη μ' ένα επίχρισμα ψευδό-κοινοβουλευτισμού, δε φαίνεται να απασχόλησε ιδιαίτερα τα διεθνή ΜΜΕ. Αλλωστε, η μισθοφορική ιδιότητα των πραξικοπηματιών ήταν υπεραρκετή για την από-νομιμοποίηση του εγχειρήματός τους. Ποιος θα μπορούσε να υπερασπιστεί δημόσια τα "σκυλιά του πολέμου";
Τα πράγματα δεν ήταν πάντοτε έτσι. Μια μικρή αναδρομή στο βιογραφικό του Ζιλμπέρ Μπουρζό, όπως είναι το πραγματικό όνομα του Ντέναρντ, είναι αρκετά διδακτική για τις μεθόδους των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών στην "πίσω αυλή" της αυτοκρατορίας τους. Γιος υπαξιωματικού του γαλλικού αποικιακού στρατού, ακολουθεί αρχικά τα βήματα του πατέρα του για να καταλάβει στη συνέχεια ότι το μέλλον του επαγγέλματος βρίσκεται στον ιδιωτικό τομέα. Θα τον συναντήσουμε σε διάφορα "θερμά σημεία", απ' το Ζαίρ μέχρι το ιρακινό Κουρδιστάν, να υπερασπίζεται τα δυτικά συμφέροντα απέναντι σε κάθε λογής εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα ή, απλώς, απείθαρχους τοπικούς ηγεμόνες · ως εργοδότες του φιγουράρουν η βρετανική Ιντέλιτζενς Σέρβις, ο Σάχης του Ιράν, η CIA, η Ν. Αφρική και, φυσικά, η γαλλική κυβέρνηση. Σύμβουλος του δικτάτορα της Γκαμπόν, εκστρατεύει αεροπορικώς το 1977, επικεφαλής ενός τσούρμου από μισθοφόρους, για να ανατρέψει το σοσιαλιστικών αποκλίσεων καθεστώς του Μπενίν · το όλο εγχείρημα καταλήγει σε πανωλεθρία. Πιο τυχερός, το 1978 θέτει αιματηρό τέρμα στο μαοϊκό επαναστατικό πείραμα των νησιών Κομόρες.
Η εξάλειψη του "κομμουνιστικού κινδύνου" θα σημάνει και τον παροπλισμό του ( άχρηστου πλέον) βετεράνου. Το 1993 δικάζεται για την επιδρομή του '77: υψηλόβαθμοι διπλωμάτες καταθέτουν ότι η όλη επιχείρηση εξαπολύθηκε κατ' εντολήν του τότε προέδρου Ζισκάρ ντ' Εστέν· παρόλο που είχε ως αποτέλεσμα 7 νεκρούς, ο Ντέναρντ καταδικάζεται μονάχα για "σύσταση και συμμορία" σε 5ετή φυλάκιση - κι αυτή με αναστολή. Σαφής προειδοποίηση ότι, στον καιρό της ανεμπόδιστης νεοαποικιοκρατίας, οι μέθοδοι του παρελθόντος έχουν γίνει πια επιζήμιες. Τα πρόσφατα γεγονότα το επιβεβαίωσαν: ακριβώς εξαιτίας των σχέσεων αυτών, ο Σιράκ έπρεπε να αποδείξει στους απανταχού αφρικανούς "φίλους" του ότι η Γαλλία εγγυάται την ισχύουσα τάξη πραγμάτων στη Μαύρη Ηπειρο...
Ο εθνικισμός και η γαλλικά Αριστερά
Ελάχιστες είναι οι φορές που η -συχνά εθνικιστική - γαλλική αριστερά τόλμησε να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο το γεγονός ότι η Γαλλία συνιστά δύναμη ιμπεριαλιστική. Αφορμή για μια σημαντική παρέμβαση προς αυτή την κατεύθυνση αποτέλεσε το 23ο Συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1979: Ο λόγος για την κοινή πρόταση των Ετιέν Μπαλιμπάρ, Γκι Μπουά, Ζορζ Λαμπικά και Ζαν-Πιερ Λεφέμπβρ που παρουσιάστηκε στον προσυνεδριακό διάλογο με τον εύγλωττο τίτλο "Σύντροφοι, ας ανοίξουμε το παράθυρο!". Στην έκκληση αυτή προς τους συντρόφους τους, οι τέσσερις γνωστοί διανοούμενοι και παλαιά στελέχη του κόμματος εισηγούνταν και μια "αιρετική" ανάγνωση του εγχώριου ιμπεριαλισμού:
Εδώ και καιρό, ο κομματικός λόγος συστηματικά παραγνωρίζει -ή μάλλον απωθεί- δύο σημαντικές πραγματικότητες: τον γαλλικό ιμπεριαλισμό και τις διιμπεριαλιστικές συγκρούσεις. Μάταια θα αναζητήσουμε στα προσυνεδριακά κείμενα έστω και μία αναφορά στον γαλλικό ιμπεριαλισμό. Και λέξη δεν θα βρούμε για τον ειδικό ρόλο της "Γαλλίας" στη νεοαποικιοκρατική εκμετάλλευση των λαών του Τρίτου Κόσμου. (...)
Ας γίνουμε σαφείς: η αναφορά σε έναν κάποιο "ευρωπαϊκό διεθνισμό" δεν αρκεί για να διασκεδάσει την υποψία ότι το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα γλιστρά προς εθνικιστικές θέσεις. Και δεν έχουμε κανέναν απολύτως λόγο να υποκαταστήσουμε τον γαλλικό εθνικισμό, ο οποίος βασίζεται στον γαλλικό ιμπεριαλισμό, με τον ευρωπαϊκό εθνικισμό, ο οποίος με τη σειρά του αντιστοιχεί στον υπό συγκρότηση ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό. Εκείνο ωστόσο που γεννά υποψίες είναι η σιωπή που καλύπτει την πραγματικότητα του γαλλικού ιμπεριαλισμού, ή μάλλον η συνύπαρξη αυτής της σιωπής με τις διατυπώσεις περί "της μεγάλης εθνικής πολιτικής της Γαλλίας". Γιατί οι λέξεις να έχουν εκ προοιμίου διαφορετική έννοια, όταν εκφέρονται από το δικό μας στόμα;
Αυτό που υπαινίσσεται η σημερινή επιχειρηματολογία του κόμματος είναι ότι η Γαλλία έχει μετατραπεί σε θύμα του ιμπεριαλισμού, ότι έχει περάσει στην πλευρά των καταπιεσμένων λαών. (...) Ας θυμίσουμε λοιπόν ότι η Γαλλία είναι η τέταρτη ιμπεριαλιστική δύναμη στον κόσμο. ΜΠορεί να χάνει συνέχεια έδαφος σε σύγκριση με τους τρεις ισχυρότερους ιμπεριαλισμούς (ΗΠΑ, Γερμανία, Ιαπωνία), αλλά εδώ και δέκα χρόνια έχει επιτύχει να ξεπεράσει την Αγγλία στην κατάκτηση των διεθνών αγορών: πρόκειται για μία από τις συνέπειες της κρίσης. Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός παίζει θαυμάσια το ρόλο του στο διεθνές πιστωτικό σύστημα, γεγονός που του επιτρέπει να διογκώνει το χρέος των σοσιαλιστικών και των "αναπτυσσόμενων" χωρών και να συντηρεί τη συναλλαγματική τους εξάρτηση. Εκτός αυτού, η Γαλλία είναι ο τρίτος πωλητής όπλων στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ.
Είναι αλήθεια ότι ο γαλλικός ιμπεριαλισμός σημειώνει μια σχετική κάμψη, η οποία επιταχύνθηκε από την τρέχουσα κρίση. Η γερμανική και η ιαπωνική οικονομία "αντέχουν την κρίση καλύτερα από μας", όπως θα έλεγαν και οι οικονομολόγοι με την προσεκτική τους γλώσσα. Πρόκειται για διαδικασία που μεταφράζεται αναπότρεπτα σε πληθωρισμό, ανεργία, διείσδυση ξένων κεφαλαίων. Κάτι που σημαίνει ότι ο "εκσυγχρονισμός" του γαλλικού ιμπεριαλισμού που ακολουθήθηκε από τον Ντε Γκωλ έως τον Ζισκάρ κατέληξε σε ένα αμφίσημο αποτέλεσμα. Επέτρεψε στη "Γαλλία" να τοποθετηθεί και πάλι στην ομάδα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, με τη διαφορά όμως πως ο γαλλικός ιμπεριαλισμός δεν μπορεί πλέον να ελπίζει ότι ο ρόλος του θα είναι ηγεμονικός ή πραγματικά αυτόνομος. Οι οικονομικές, βιομηχανικές και στρατιωτικές επιχειρήσεις του εξαρτώνται ήδη και θα εξαρτηθούν ακόμη περισσότερο από τους ισχυρότερους. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ο γαλλικός ιμπεριαλισμός δεν έχει να διαδραματίσει τον δικό του ρόλο στις κοινές στρατηγικές, ότι εμφανίζεται ως απλή λεία στη νέα μοιρασιά του κόσμου.
Το πρόβλημά του, αντιθέτως, είναι να διασφαλίσει -και να του αναγνωριστούν- όσο το δυνατόν πιο διευρυμένες "αρμοδιότητες": Χαρακτηριστικό -αν και όχι μοναδικό- παράδειγμα συνιστά η "εξειδίκευσή" του στον πυρηνικό και στον στρατιωτικό τομέα, από την πώληση όπλων μέχρι τις άμεσες επεμβάσεις (με ή χωρίς δύναμη κρούσης). Κάτω από αυτή την οπτική γωνία, το "ευρωπαϊκό οικοδόμημα" αποκτά διαφορετική σημασία: εκείνο που προκύπτει δεν είναι μια "γερμανική Ευρώπη", αλλά μια Ευρώπη γαλλογερμανική, όπως ακριβώς την αντιλαμβάνονται και τη φοβούνται οι άγγλοι, ιταλοί, ισπανοί, και πορτογάλοι εργάτες, στους οποίους πρέπει να προσθέσουμε και τους μετανάστες που ζουν στη Γαλλία. Σε τούτη τη δικέφαλη Ευρώπη, το ένα κεφάλι είναι πιο δυνατό από το άλλο, το ένα είναι αυτό που "αποφασίζει". Αλλά και τα δύο είναι απαραίτητα: δίχως την πολιτική και οικονομική συνεργασία της γαλλικής αστικής τάξης, το γερμανικό κεφάλαιο δεν μπορεί να κυριαρχήσει στην Ευρώπη ούτε να διεισδύσει στις αφρικανικές αγορές. Κι αυτό είναι κάτι που προφανώς ξεπληρώνεται...
(E. Balibar, G. Bois, G. Labica, J.-P. Lefebvre, "Ouvrons la fenetre, camarades!,", εκδ. Maspero, Παρίσι 1979, σ. 72- 76).
Α-Ω
Άλλοι καιροί, άλλα ήθη. "Ο Μπόμπ Ντέναρντ θέλει να ζήσει για πάντα δίπλα σ' εκείνους που απελευθέρωσε" πληροφορούσε το Μάιο του '78 το κοινό του το παριζιάνικο Paris Match για το πραξικόπημα του μισθοφόρου παρακρατικού της DGSE στις Κομόρες. Εξίσου εύγλωττο το μήνυμα του τελευταίου προς τους ιθαγενείς "του": "Επιτελέσαμε έργο εθνικής σωτηρίας. Καθένας στο εξής ας δουλεύει κι ας μην ξαναμιλήσει για πολιτική".
Για να πετύχει την έκδοση του "διεθνούς τρομοκράτη" Κάρλος από το ( κατά τα άλλα "αντιιμπεριαλιστικό") ισλαμικό καθεστώς του Σουδάν, η γαλλική ΕΥΠ παρέδωσε στο επιτελείο του Χαρτούμ αεροφωτογραφίες με τις θέσεις των ανταρτών του αποσχιστικού SPLA στα νότια της χώρας. Το Παρίσι έχει επίσης δώσει, εδώ και μερικά χρόνια, το πράσινο φώς για τη χρησιμοποίηση απ' το σουδανικό στρατό του εδάφους της γειτονικής Κ.Αφρικής, για την πλαγιοκόπηση του SPLA. Αντίτιμο: η υπόσχεση για επανάληψη τωναρδευτικών "μεγάλων έργων" γαλλικής πολυεθνικής στο ν.Σουδάν, μετά την "ειρήνευσή του.
Δεν έλειψαν ποτέ οι διανοούμενοι απολογητές της γαλλικής πυρηνικής στρατηγικής. "Η Greenpeace ψεύδεται. Η Greenpeace ξέρει ότι ο πασιφισμός στο σημερινό παγκόσμιο πλαίσιο ισοδυναμεί με έγκλημα" έγραφε το 1985 η Μαργκερίτ Ντιράς, με αφορμή την πρώτη κρίση του Rainbow Warrior. Φέτος ήταν η σειρά του πάλαι ποτέ μαοικού σουηδού Γιάν Μάιρνταλ να στηρίξει δημόσια, μαζί με τους πολεμοχαρείς "νέους φιλοσόφους" την "ανεξαρτησία της Γαλλίας απέναντι στον αγγλοσαξωνικό ιμπεριαλισμό".
Ένα από τα βασικά συνθήματα της εκστρατείας του Φρανσουά Μιτεράν στις προεδρικές εκλογές του 1965 ήταν ο άμεσος πυρηνικός αφοπλισμός της χώρας. Το 1969 ο "Τοντόν" έκανε ήδη την αυτοκριτική του, ωστόσο το αίτημα παρέμεινε αυτούσιο στο Κοινό Πρόγραμμα κομμουνιστών - σοσιαλιστών του 1972. Με τη διάλυση της Ενωμένης Αριστεράς το 1977, τόσο το ΚΚΓ όσο και οι Σοσιαλιστές έσπευσαν να αποδεχτούν δημόσια την "αναγκαιότητα" του εγχώριου πυρηνικού οπλοστασίου - ως "εγγυητή" της "εθνικής ανεξαρτησίας". Σαν πρόσθετο επιχείρημα προβλήθηκε (επαύριος των γεγονότων της Χιλής, γαρ) η ανάγκη προσεταιρισμού της "μη αντιδραστικής μερίδας" των αξιωματικών...
"Ζαν-Κριστόφ Μιτεράν, έμπορος ναρκωτικών!" Το πανό προσφύγων της Ρουάντα (Ιουν.1994) αφορούσε, σύμφωνα με τις εξηγήσεις γαλλικών εντύπων, τη στενή σχέση του προεδρικού υιού (και πρώην αφρικανάρχη) με τον προεδρικό γόνο του Κιγκάλι, ο οποίος κατηγορούνταν δημόσια ως ο ιδιοκτήτης τεράστιων φυτειών ινδικής κάνναβης στα δάση του Νιουνγκούε, στη νοτιοδυτική εσχατιά της χώρας.
Ήδη από το 1968, το γαλλικό στρατιωτικό δόγμα πρόβλεπε, ως δευτερεύον σενάριο, τις "ένοπλες επεμβάσεις, εν ανάγκη και σε πυρηνικό επίπεδο, σε οποιοδήποτε σημείο της υδρογείου κριθεί απαραίτητο για τα εθνικά μας συμφέροντα". Ο προτεινόμενος απ' το 1992 εκσυγχρονισμός του προβλέπει πυρηνικό χτύπημα εναντίον "ανεξέλεγκτων" τριτοκοσμικών που κατέχουν ατομικά όπλα.
Κριτικάροντας τον υπερβολικά σπάταλο "εκσυγχρονισμό" της γαλλικής πολεμικής μηχανής και την υπερβολικά πρόωρη αντικατάσταση των υφιστάμενων στρατηγικών υποβρυχίων, ο απόστρατος αντιναύαρχος Α.Σαγκουινέτι σημειώνει στη Monde Diplomatique (9?95): "πρόκειται για καθαρό παράδειγμα προγράμματος που υλοποιείται μόνο και μόνο για την ικανοποίηση των γραφείων μελετών και της πολεμικής βιομηχανίας".
Σύντροφος του Τσε το μακρινό εκείνο καιρό του αντάρτικου της Βολιβίας, ο Ρεζί Ντεμπρέ ανέλαβε να ξεπλύνει (με την ιδιότητα του νεοδιορισμένου Γ.Γ. του Ύπατου Συμβουλίου του Ειρηνικού) τη ντροπή από τη βύθιση του πρώτου Rainbow Warrior από πράκτορες της DGSE. "Ας αναγνωριστεί στη Γαλλία το δικαίωμα να αποτελεί μέλος της οικογένειας του Ειρηνικού, σε ισότιμη βάση" έγραφε (14/2/86) στη Liberation, καταγγέλλοντας παράλληλα τους "εξορκισμούς του εθιμικού δικαίου των νησιωτών και τη βιβλική ηθική των ιεραποστόλων του Λονδίνου".
Υπουργός "Υπερπόντιας Γαλλίας" στη δεκαετία του '50, ο Φρ. Μιτεράν εκτός από τον αποικιακό πόλεμο της Αλγερίας στο ενεργητικό του έχει και την απόσπαση των αφρικανών βουλευτών από την επιρροή του ΚΚΓ. Χάρη στον από κοινού σχηματισμό κοινοβουλευτικής ομάδας, ο μεν Φρανσουά διατηρήθηκε στον αφρό της πολιτικής ζωής, οι δε Σενγκόρ, Μπουανί & Σία απέκτησαν την απαραίτητη εμπειρία στην κρατική διαχείριση...
(Ελευθεροτυπία, 22/10/1995)
Κάποτε κατηγορούσαν τους κομμουνιστές ως εχθρούς του έθνους. Σήμερα φαίνεται να είναι στη μόδα το αντίθετο, τους κατηγορούν ως εθνικιστές. Γιατί; Επειδή καταγγέλουν τον ιμπεριαλισμό και τις επεμβάσεις του, επειδή πολεμούν την εξάρτηση και παλεύουν για εθνική ανεξαρτησία, επειδή στηρίζουν τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα.
